Вусная: Что такое вусная замалёука — Школьные Знания.com

Альманах «Дзьмухавец»

Гісторыя Беларусі ў вусных апавяданнях

Абʼектыўнае і субʼектыўнае

Паняцце «вусная гісторыя» ўвайшло ва ўжытак у другой палове XX ст. дзякуючы навукова-грамадскаму руху «oral history», які ўзнік у ЗША. Статус вуснай гісторыі да канца не вызначаны. Што яна сабой уяўляе? Метад, крыніцу, напрамак гістарычных даследаванняў або самастойную дысцыпліну? У дадзеным выпадку нас гэта не вельмі цікавіць. Чаму?

Звычайны гісторык, як правіла, мае справу з матэрыяльна зафіксаванымі дакументамі, крыніцамі, фактамі, якія ён вывучае, верыфікуе, інтэрпрэтуе. Фалькларыст-збіральнік заўсёды карыстаецца вуснай інфармацыяй удзельнікаў або сведкаў самага рознага кшталту падзей ‒ ад бытавых да гістарычных, якую ён фіксуе пісьмова, на паперы, або дзякуючы сучасным тэхнічным сродкам.

Прафесійны гісторык схільны не давяраць вуснай гісторыі з-за ненадзейнасці чалавечай памяці, хоць яму добра вядома, наколькі недакладнымі могуць быць летапісы і архіўныя дакументы.

Перад фалькларыстам праблема даверу не стаіць. Для яго важны сам факт апавядання, манера апавядальніка, тыя тыповыя тэмы, што характэрны для гістарычнай памяці народа, грамадства цалкам, калектыўнай і масавай памяці групы людзей, жыхароў асобнай вёскі, членаў адной сям’і, аднаго чалавека, які рэальна з’яўляецца носьбітам гістарычнай памяці.

У чым каштоўнасць вуснай гісторыі?Зусім не ў нейкай міфічнай аб’ектыўнасці, як можна было б падумаць, а якраз у суб’ектыўнасці. Гэта галоўная вартасць вусных апавяданняў і ўспамінаў. Толькі такім чынам, праз сведчанні простых людзей, можна даведацца, як яны асэнсоўвалі асабліва трагічныя і драматычныя падзеі вайны, як адчувалі сябе ў гістарычным часе і паўсядзённым жыцці, на якія ідэалы арыентаваліся, аб чым марылі, як разумелі шчасце, сумленне, веру. I ўсё гэта будзе асабістае, непаўторнае.

Яшчэ жывыя сведкі ваенных гадоў, якія афарбавалі іх дзяцінства і побыт у цёмны колер. Але былі і светлыя падзеі. Аб усім гэтым расказалі студэнтам-практыкантам філфака БДУ тыя, хто нарадзіўся перад вайною.

Дзіцячая памяць выбіральная. Аліну ўразіў жудасны выпадак, ацэнку якому яна не можа даць да гэтага часу. Артур перажыў шмат падзей – драматычных пад акупацыяй і радасных, калі прыйшло вызваленне. Антаніна не можа забыть тое, што пазней атрымала назву «халакост» (генацыд) – масавае знішчэнне яўрэяў у мястэчку Лебедзева.

Некаторыя дэталі могуць збянтэжыць чытачоў. Але фалькларысты не займаюцца рэдагаваннем і падаюць запісы без купюр, з павагай і ўдзячнасцю да інфармантаў.

Рыма Кавалёва


ВУСНАЯ ГІСТОРЫЯ ВАЙНЫ: ДРАМЫ І ТРАГЕДЫІ

Расказвае Аліна Зігфрыдаўна Яцуковіч (1938 г. н.) з вёскі Забегі Мядзельскага раёна Мінскай вобласці.
Запісала студэнтка 1 курса спецыяльнасці «Славянская філалогія» Ганна Лаўрыновіч ў 2012 годзе.

Мацярынская трагедыя
У Кулікове жанчына, у вайну. Маці, у яе было двое мальчыкаў. І забіла гэтых мальчыкаў, запхнула за дровы ў печы і падтапіла. Людзі з вёскі ўзналі, але іх спасці не ўдалося. Згарэлі. Маці сваіх дзяцей… Можа не было чым карміць, голад быў. В обшчым, я не знаю, што за прычына была.


Расказвае Артур Георгіевіч Гладкі (1935 г. н.) з Мінска.
Запісала студэнтка 1 курса спецыяльнасці «Славянская філалогія» Ганна Грыдасава ў 2013 годзе.

Отступление немцев и пластинки
Когда немцы отступали уже, они все свои вещи на землю бросали. Спешка же была, суматоха. Дома огнеметами многие поджигали, мол, не нам, так и не вам. Наш дом на углу улицы стоял, так его советский танк немного дулом задел, часть угла снесло. А мы с ребятами по улицам бегали и всё немецкие пластинки подбирали. Запускали их, они летят красиво, далеко.

День рождения на танке
У меня ж день рождения-то 3 июля. Помню, в сорок четвертом наши войска по улицам идут, идут. И партизаны всюду ходят, такие отъетые. На немца что не глянешь – худющий, лицо вытянутое. А я радостный такой на улицу выбежал с цветами. Меня на танк даже посадили, а потом и в кабину. Вот это счастье было. Спрашивают: «Ну, малец, сколько тебе лет?» А я говорю: «Да вот сегодня девять». А они смеются, и тут булку мне такую большую дали и даже маслом намазали. Вот отпраздновал-то!

Зачем только выглянул…
Как-то начался налет, мы сразу – в яму. Вдруг видим: человек бежит и кричит, чтоб пустил кто-нибудь. Ну, мы его пустили. Сидим, ждем, пока налет кончится. И тут он говорит: «Посмотреть бы…», а мама моя ему говорит: «Сидите, опасно же». А он высунулся и смотрит. И тут ему шрапнелью как жахнуло – весь скальп за раз сняло. Мы его потом в дом отвели, мама бинтует его, а он плачет и плачет.

Пронесло
Немцы, эсэсовцы, как только в город пришли, в дома заходили, проверяли, забирали, что нравилось. И вот мама прибегает и кричит «Немцы идут!» Мама с бабушкой, чтоб ничего не отдавать, на меня и на сестру намотали ткани, одежду всякую надели, положили в кровать и тремя одеялами накрыли. Лежим мы, и вот одеяла кто-то отдернул. Смотрю – немец, в черной форме, со значками «эсэс», пистолет на меня наставил… да как заржет! Позвал офицера. Так, пополам от хохота согнувшись, и ушли, так ничего и не забрав.

Лошади
Очень много на улицах мертвых лошадей было, особенно после налетов. Провода оборванные лежат, а они, бедные, наступают на них. И сразу замертво падают. Даже когда рядом проходят, их током бьет.

Пожалел
Шли с мамой через поле в деревню недалеко от Минска. А у меня ж уши больные, перевязаны, вся голова обвязана была. Все меня за раненого принимали и жалели, даже немцы. Ну вот мы идем и тут видим: на поле отряд немецкий дежурит. Тут один на мотоциклете с каляской подъезжает, смотрит на меня, потом на маму, качает головой и говорит: «Матка, минэн, минэн» и указывает нам на обход. Так, выходит, немец нам жизнь спас.


Расказвае Антаніна Паўлаўна Раманоўская (1930 г. н.) з а/г Лебедзева Маладзечненскага раёна Мінскай вобласці.
Запісаў студэнт 1 курса спецыяльнасці «Беларуская філалогія» Ягор Нехвядовіч ў 2014 годзе.

Лебедзеўскі халакост
У нас у мястэчку амаль палавіна насельніцтва былі яўрэі. Так. Занімаліся яны таргоўлей усё, мала хто занімаўся сельскай гаспадаркай. Яны ўсе-ўсе мелі свае магазіны, была пякарня, быў кніжны магазін, было ўсё. Былі яны людзі даволі такія добрымі, зжыўчымі. Ніколі не было соры паміж насельніцтвам – вот так во – праваслаўнымі, католікам і ім. Была ў ніх сенагога, у нас у Лебедзеве была сенагога – эта іхні малельны дом іхні. Так сенагога. Пасля ў гэтай сенагоге яны вучыліся, так. А пасля яны пабудавалі новую, ўжо перад вайной новую. Пабудавалі новую ўжо сенагогу – новую школу. Ну, спачатку яны вучылісь у сваёй школе, а пасля прыходзілі ўжо ў 5 клас, прыходзілі ў польскую школу, разам занімаліся ў нашай агульнай школе. Так, як занімаліся ўсе мы. І так вот было да 41-га года.

Ну, у 41 годзе, як прыйшлі немцы, значыт, многіе із ніх недзе павыязджалі куды і што, ну гэта іхняе, а многім не было куды, значыць яны засталіся тут. Засталіся тут і вот іх сагналі ў гета. Зрабілі абгародку такую, абнеслі гэтым, там хадзіў паліцай. Хадзілі. І ўсё нельга ім было выходзіць. Ну, канешна, яны выходзілі калі-небудзь, тайна праходзілі ўжо ўсё.

Ну вот, у адзін і той жа дзень, вы знаеце, што чуем стрэлы ўсё, і такія крыкі, стоны, так. Як кажуць, што еўрэеў гэта во зганяюць з геты, і пагналі туды на гэты на, ў сторану там Маркава (там быў такі Субачаў Лог, называлі). І там было гумно, як называлі. Так, сарай. І вот туды яны іх звялі. Ну, знаеце, эта былі крыкі і стоны, і плач. Но выйшаў – я не была, чула гэта – выйшаў гэты равін і сказаў: «Нічога, гэта нам, эта нам так па гэтаму, па закону, належыць вот так во, ўжо па гэтаму, па рэлігійным гэтым во. Ідзіце спакойна». Ішоў усё. Ну, канешна, плакалі ўсё. Значыць, знаеце, многіе і паўцякалі, во! Ну, вот многіх завялі туды. Вы знаеце: каторых там ужо пастралялі, а можа каторых і жыўём, ну, падпалілі і так вот ужо ўсё.

Ну, эта ішло, можа, з тыдзень запах чалавечага цела, вельмі цяжка было так. Не знаю, мы не хадзілі. Ні папа, ні мы. Таму што мы вельмі добра з яўрэямі жылі, мы раней тут цяпер жылі, а раней там з еўрэямі, там, каля еўрэеў, дык надта добра дружылі.


Расказвае Галіна Рыгораўна Кіпель (1929 г. н.) з в. Перхавiчы Баранавiцкага раёна Брэсцкай вобласці.
Запісала студэнтка 1 курса спецыяльнасці «Руская філалогія» Алеся Грыгарашчанка ў 2015 годзе.

Партызан
Татаў брат пагiб на фронце… Парцiзаны былi ў вайну гэту. Немцы i парцiзаны. Парцiзаны ноччу iдуць, а немцы днём. Палiца наяджала. Усё казалi: «Чорныя вароны». Шынэлькi чорныя, блiшчастыя гэтая бузiкi. Адну ноч, я помню, мы начавалi, тата не было, у Германii быў, на зямлi спалi з бабаю, чуем, у ночы нека стральба, адно ж уже на ранке паўставалi, то ў нас, у канцы, як ехаць на Ункавiчы, там стрэлiлiся парцiзаны з палiцыяю, i там парцiзана забiлi, а палiцыям… несколько гэтых нямецкiх палiцыянтаў забралi парцiзаны.

Якiя яны нямецкiя? Нашыя людзi. А парцiзана забiлi, пахавалi, а патом прыехалi немцы, дасталi, паставiлi да гары нагамi, спалiлi, а тады зноў засыпалi, зноў людзi заняслi на магiлкi, пахавалi. Плохо было, цяжко было за немцамi. Што ж ты зробiш?


Расказвае Мая Васільеўна Еўдакіменка (1939 г. н.) з в. Жыдкое Знаменскага раёна Арлоўскай вобласці. У 1943 годзе этапіравана ў Ляснянскі лагер смерці. Зараз жыве ў в. Лясная Баранавіцкага раёна Брэсцкай вобласці.
Запісаў студэнт 1 курса спецыяльнасці «Руская філалогія» Веслаў Сакалоўскі ў 2015 годзе.

З Арлоўшчыны да Брэстчыны
Меня сюда немец пригнал. Ну, вот, это я как меня пригнал немец, с 43-го была в лагере, потом с 46-го я пошла в первый класс. С 46-го по 56-й я окончила школу и потом всё, потом по землянкам, в общем пережили. Надоело это всё вспоминать как-то… Ой, с чего тут начать?

Я как бы, дай, Господи, разума… Когда, я родилась в Москве, но когда началась война, отца, значит, прислали в армию, в войну, а мы с мамой переехали в деревню, да, Орловская область, Знаменский район, село Жидко́е. Мы с ней вдвоем переехали, а там её родители жили, в деревне в этой. Ну, когда, в общем, на нашу деревню эту напали немцы, оккупировали, и стали роиться по деревне, когда другие занимались, конечно, всем этим, как говорится, все держали: и коровы, и все как надо, и это самое, пчелы ‒ все было. И вот когда это все, когда начался огонь этот, как все это страшно было. Так мои предки вспоминали, так, мне было только четыре года, я не так могла воспринять это все, но по рассказам своих предков, каково это было все вот так вот относиться к этому. И тут мычат коровы, эти самые, кони эти ржут, это все, лай собак, это все страшно! А тут горит всё, и тут, а тут… Что, сбежала молодежь, убежала куда? В лес, который были 16-летние, мои два дяди убежали в лес, потому что они не хотели подчиниться, чтобы попасть в плен к этим немцам. Вот. Отца, значит, в армию призвали, они убежали, эти дяди. А тут, в основном, молодежь ушла в лес, к партизанам, потому что остались старики, остались одни, кто остался: старики и женщины, да, дети малые и вот, немаўлетки эти. И вот когда они стали эти как бы, этих нас односельчан всех туда, как бы на большую дорогу, чтоб куда-то… А куда – мы ж не знали… А хотели направить куда-то. Ну, всех их согнали, тут эти собаки. Такие вот, эти их овчарки, ‒ страшно было! Ну, ничего… Значит, собрали, но кто умел запречь этих коней, ну, нас веревками как привязали молодых, кто сумел ешчё коней этих выгнать и веревками привязать к этим повозкам. Вот… А кто так шел, того пристреливали, по дороге, в стариков стреляли, малые дети кричали, они стреляли – в общем страшно! І вот они их гонят-гонят, собаки.

И вот гонят-гонят, это… Людей много было – наша деревня большая была. Ну и что, а тут у нас такая глинистая такая земля, такая она была влажная, что её нельзя было… А тут дорожка была вокруг этава багно – болота, а они все равно – напрямую. И там барахтаются, и дети, эти кони не могут выплыть. Эти подводы, а тут дарога… А мая мама, Царство ей, ей было только 25 лет, наверное, мы сильные такие вот, духам такие вот сильные! И она, что, она, потом все односельчане говорят: «Шура, как ты смогла ты так противостоять этому врагу?» И она не пошла, коня не повела через эту вот, болото. Она вокруг, когда тут недалеко. Ну почему она должна туда их, чтоб люди там, дети, старики, чтоб они их стреляли? А она все равно, в обход туда, этого правила, этого – лошадь. Они – нет! Подступили, собрались со всех сторон, всех окружили, прибежали эти немцы, те овчарки. И стали на маму: «Стрелять будем!» «А почему, ‒ мама даже вспоминала, ‒ почему у меня такая смелость была?» И даже люди потом говорили: «Как ты могла так смело поступать?» Она говорит: «Стреляй! Всех не перестреляешь». Она думала, что все погибли. Может её там, может и муж, и все. Всё одно было лучше погибать, чем там, в болоте этом, барахтаться. И она: «Стреляй! Всех не как бы не перестреляешь!»

И тут они что-то, наверно, надо жить ешчё. Они стали рэзинавай гумай, рэзинавая плетка была… Они её били как могли. Но она не сдалась! И по голове, и по телу, и по ногам (потом ноги-то у неё болели). Они все там… Я даже маленькая вспоминаю, что у неё были эти следы от этой гумы красно – уже потом синие, они как бы уже восстанавливались, столько лет она мучилась от этого. Но все равно, она их как бы сумела направить на нужном направлении и все эти пашли туда сухой дарогаю.

Станцией нас туда гнали, а потом в скотских вагонах, нас там паместили и до станции «Лесная» нас пригнали. О! До станции «Лесная» сюда, прямо сюда. Чего они гнали нас сюда? Но тут убивали во рву. Во овраге у нас там овраг, у нас кишал очень людьми. И вот они прислали. Ну, а тут уж вроде бы лагерь чисто, Шталох 337, вроде как не изменяет мне память, Шталох. И вот… Это такой сарай такой, что были немцы там зганяли, людей зганяли нас – там военнопленных, вроде до нас были они, тут отвозили их в этот овраг, а потом уже нас, а напоследок сюда согнали в этот Шталох «Березовка», «Бярозаўка» вот. Мы сюда вот приехали этими самыми вагонами и нас туда пагрузили на машинах и отвезли сюда с этими, немцы эти с овчарками и с этими, автоматами, ну, чтоб нихто, там уже провалакай абнесли этот…

Это даже мы ездили, когда на 9 мая. Ой, как вспоминаю проста, я там не сильно-то помню, но как-то мне так душевно все это, скорбь такая душою, эти места, а ягодников сколько, а все такие какие-то места темные, такие вот, такие вот… Ну, как будто скорбит что-то, мрачные, скорбные там пошли там люди… Там столько они перестреляли, потому что там был голод, ну, настолько там мы там были, не знаю точно сколько, но главное, что томили нас, не ели, ни вады там не было, немытые были, что хотелось убежать, там даже очевидцы были, которые видели, как там, ну как там вокруг нас березовские видели, как хто-та пытался через провалаку сразу стреляли – там эти дети плакали, там страшный был этот… Но главное, что людей отсылали, молодежь… такие вот… Но маму мою, потому что там ещё было несколько семей, потому что мы дели малые были. Они не хотели в Германию отправить и они что…

А нас тут как раз под конец уже, под конец как бы уже в 43-м, это в 43-м году было и эти вот – дай Бог им здоровья – односельчанам, утесовцам, жителям, новосадам, гальковцам, я не знаю почему они нас с лагеря забрали, как рабсилу вот немцы нас отдавали: кого в Германию, а кого… нас туда им отдавали. И я благодарна, мы благодарны, даже наши предки, мы как рабсила. Мама, помню, был даже этот вот, цепи, были, молотили, вот даже я (мне вот тоже нужно было пройти), как я жыта насила, вот потом вспоминала… А у нас на печке был этот цэп. И я думаю: «Мамочка, как ты молотила!», она так умела, такою вот, молодая, с такой силаю, а его… Тежело было зерно – попробуй этого его бить. Мама мне говорила: «Слава Богу, что люди харошие, что нам дали выжить, что нам дали еду». Мы картошку копали, а за это нам как бы, добрай душы были люди, кто нас окружал. Это было вспоминать, можно было доброе вспоминать.


Расказвае Вольга Аляксееўна Яроміна (1939 г. н.) з в. Вуглы Івацевіцкага раена.
Запісаў студэнт 1 курса спецыяльнасці «Руская філалогія» Веслаў Сакалоўскі ў 2015 годзе.

Настоящая
На одном из тщательно ухоженных дворов по улице Подлесной передо мной предстала красивая женщина, с загоревшим, свежим лицом, со светящимися еще глазами, совсем небольшого роста. Первая мысль – настоящая песенница. И, словно в подтверждение, слышу: «А ко мне ужо прыезжалі з Мінска дзве жанчыны, мо з радые… але праходзце…”

Разговорились… Ольга Алексеевна Еремина (1939 г.р., бел., 5 классов, в 1989 г. переехала из дер. Углы Ивацевичского р-на) прожила тяжелую жизнь: послевоенная разруха, голод, многодетная семья, в которой росла, ранняя трудовая деятельность, неудачный первый брак, длительная болезнь второго мужа… Но несмотря ни на что, сколько себя помнит – все время пела… сначала дома, потом в Доме культуры в г.Ивацевичи, здесь — в хоре «Лясняночка».

Ольга Алексеевна вынесла несколько фотографий, грамот и… обычных школьных тетрадок, исписанных песнями и частушками. «Вось запісала. Думала, мо калі спатрэбяцца… Ці мо на якое свята папросяць паспяваць… ці на хрэсьбіны, ці на дзень раждення…» В том, как кладет Ольга Алексеевна эти тетрадки, перелистывает их страницы, как готовится к исполнению, средотачивая все свое внимание на диктофоне, как старается «вытянуть» ту или иную ноту, я вижу одно – безграничное благоговение перед наследием, оставшимся ей от коллектива, в котором некогда пела, от дружеских посиделок, от семьи, от самых родных – бабушки и мамы, благоговение перед наследием, хранимым так нежно и так бережно, с достоинством, но так кротко…

После исполненных песен, я попросил Ольгу Алексеевну поделиться воспоминаниями о Великой отечественной войне.

“…Два прадателі ў дзерэўне аказалося. Што наша дзерэўня памагае партызанам. Вот немцы прыехалі і сказалі: “Вы партызанам памагаеце. Всё выгналі весь народ. Здесь дзяцей малых паастаўлялі в дамах, а бацькоў выгналі.” Школа ў нас была пасрэдзіне сяла, і пад ту школу паставілі ўжо пулямёты, выстрэліваць, а дзяцей – у дамах паліць. І вот прышол немец да нас ў хату. І на бацьку і на маці ўжо гаварыць: “Сабірайцеся!” А ўжо ж яны зналі, што ўжо будуць выганяць, што ўжо гэдакій пааглассе прайшло па сяле, што будуць выганяць і страляць людзей. І маці з бацькам на старшую эту сястрычку маю кажа. Што яна тут стаіць са мною, яна была старшая, а чэтвера было под ею было. Гаворыць: “Надька, ты – старэйшая, а гэтыя ўсе малыя.” (а самому меньшему братіку было полгодзіка) Гаворыць маці: “Я гэтага маленькага заберу з сабой, як нас забьюць, хай яго забьюць. А вы чацвера, ты іх адзевай, абувай і ўцякайце з хаты, не сядзіце ў хаце, бо вас тут папаляць!” А немец: “Не нада, не нада, пусць ў хаце, пусць ў хаце сядзяць”. І іх ў плечы, у плечы, і пашоў бацька. А яна ўсю роўна нас і мяне і два брата яшчэ меньшых і нас яна паабувала, і мы пашлі дзе-та ў куста там, недалеко там кусты былі. І мы пашлі ў кусты. А весь народ ўжо выгналі і паставілі пуляметы уже страляць гэтых людзей. А Бошчэнь у нас 12 кіламетраў, тады быў Бошчэнскі раён. І там быў нейкі салтус или стараста хто-та… я уже і не знаю… і як-та ён учыў, што тут уже гэдак выстрэліваюць, ўсю дзярэўню будуць паліць. І нехта яму там далажыў і ён на кані, верхом на кані так ляцеў, што як прыехаў, яшчэ застаў, яшчэ не стрэлялі людзей. То той … з таго каня такі шум падаў – гэдак упацеў той конь, гэдак ён яго гнаў, што шумеў той конь, аж шум з каня падаў і сказаў, што: “Не троньце людзей,” – па-немецкі ён ўмеў гаварыць, пераводзіл, што людзі не вінаватыя, што гэта гэтыя два прадацелі проста людзей прадалі́. ”Людзі – гаварыць, — не памагаюць партызанам.”

Но памагалі, партызаны прыходзілі, тоже забіралі адежу, ім было холадна ў лесах, і еды трэба было тоже. Давалі і партызанам, і немцы забіралі. Але ўжо гэты заступіўся сотус ці стараста – Бог его знает, як яго называлі, гаворыць: “Людзі не вінаватыя, яны партызанам не памагаюць, гэта проста гэтыя два прадацелі хацелі людзей пагубіць.” І яны людзей адпусцілі, а тых двох взялі і застрэлілі. Тых двох, гэта быў швагер, два швагра. Сестры мужык і гэты во… дваіх родственнікі. Хацелі усю дзярэўню унічтожыць…”


Расказвае Майя Васільеўна Яўдакіменка (1939 г. н.) з Арлоўскай вобл. Расіі, ў 1943г. этапіравана з маці ў в. Лясная ў лагер смерті.
Запісаў студэнт 1 курса спецыяльнасці «Руская філалогія» Веслаў Сакалоўскі ў 2015 годзе.

Княгиня
…В это время в кухню входит соседка Ольги Алексеевны – Евдокименко Майя Васильевна, которая поразила своей внешностью. Первая мысль – княгиня. В ее чертах угадываются аристократические черты и в то же время какая-то угнетенность. С одной стороны – правильной формы овал лица, удлиненный тонкий нос, выразительные глаза, излучающие интеллект, царственная осанка, туалет под стать облику – красивое светлое платье, собранное «в талию», открывающее декольте сдержанным кружевом, переходящим в бант на груди и коротким рукавом обнажающее еще красивые до запястий руки. С другой стороны – жидкие белые волосы и «клинописи жесткие страницы на щеках», «кричащие» о страшной судьбе этой женщины. И действительно, родившись в Москве, Майя Васильевна с началом войны вынуждена была бежать к родственникам матери в Орловскую область, пережить страшные месяцы в лагере смерти, здесь в деревне «Лесная», с самого детства заглянув в глаза самой смерти… Тяжелое, голодное послевоенное время в землянках, муж, оказавшийся пьяницей… Являясь узником войны, Майя Васильевна ежегодно в праздник великой Победы выступает на торжествах, посвященных освобождению Беларуси от фашистских захватчиков, читая проникновенные строчки об ужасах, пережитых в юности… А еще Майя Васильевна поет на клиросе в местной церкви. «Я родилась в Москве, но, когда началась война, отца, прислали в армию, а мы с мамой переехали в деревню, да, Орловская область, Знаменский район, село Жидко́е. Мы с ней вдвоем … переехали, а там её родители жили, в деревне в этой. Ну, когда в общем, на нашу деревню эту напали немцы, оккупировали, и стали роиться по деревне. И вот когда это все… когда начался огонь этот, как все это страшно было… И тут мычат каровы, эти самые, кони эти ржут, это все… лай собак, это все страшно! А тут горит всё, и тут, а тут… Молодежь убежала в лес, к партизанам, остались старики, и женщины, да… дети малые … немаўлетки эти… и вот когда они стали нас всех туда, как бы на большую дорогу, чтоб куда-то… а куда – мы ж не зналі… а хотели направить куда-то. Ну, всех согнали. Тут эти собаки такие вот, эти, овчарки, — страшно было! Кого пристреливали по дороге, в стариков стреляли, малые дети кричали… И вот гонят-гонят, людей много было – наша деревня большая была… А тут у нас такая глинистая такая земля, такая она была влажная… А тут дорожка была вокруг этага багно – болота, а они все равно – напрямую… И там барахтаются, и дети, эти кони не могут выплыть. Эти подводы, а тут дарога… А мая мама, Царство ей… ей было только 25 лет, наверное, мы сильные такие вот… духам такие вот сильные! И она … потом… все односельчане говорят: “Шура, как ты смогла ты так… противостоять этому врагу?” И она не пошла, коня не повела через эту вот… болото. Она вокруг, когда тут недалеко… Ну почему она должна туда их, чтоб люди там, дети, старики, чтоб они их стреляли? А она все равно, в обход туда, этого правила… этого – лошадь. Они – нет! Подступили, собрались со всех сторон, всех окружили, прибежали эти немцы, те овчарки… И стали на маму – “стрелять будем!” Мама даже вспоминала: “Почему у меня такая смелость была?” И даже люди потом говорили: «Как ты могла так смелость поступать?» Она говорит: ”Стреляй! Всех не перестреляешь!” Она думала, что все погибли: и муж, и все. Всё одно было лучше погибать, чем там в болоте этом, барахтаться. И она: “Стреляй! Всех …не перестреляешь!” И тут… они што-то… наверно, надо было жить ешче. Они стали рэзинавай гумай, рэзинавая плетка была… Они её били как могли… Но она не сдалась! И по голове, и по телу, и по ногам… (потом ноги то у неё болели) Они все там… Я даже маленькая вспоминаю, што у неё были эти следы от этой гумы красно – уже потом синие, они как бы уже восстанавливались, столько лет она мучилась от этого. Но все равно, она их как бы сумела направить на нужном направлении и все эти пашли туда сухой дарогаю, станцыей нас туда гнали, а потом в скотских вагонах нас там паместили и до станцыи “Лесная” нас пригнали. До станцыі “Лесная” сюда, прямо сюда…»


Расказвае Марыя Паўлаўна Даніліна (1946 г. н.) з в. Гінцавічы Баранавіцкага р-на.
Запісаў студэнт 1 курса спецыяльнасці «Руская філалогія» Веслаў Сакалоўскі ў 2015 годзе.

На двух болтах
«Отец, Павел Саныч, уже ныне его нет, конечно, на 97-м году умер. Он всю войну пробыл… рабочим железной дороги… бригадиром на железной дороге проработал всю войну! Его не взяли на фронт только потому, что он прошел какие-то курсы… железнодорожник – его поставили бригадиром, потому что он очень смышленый был мужик. И ён сколько рассказываў, что говорит, вот только на железной дороге, представляете железку: вот идёт состав наш – советский, будем говорить, да. Все трясутся, хоть бы прошла техника, везут технику, солдат – всё. И вот тут… потом, значит, вот только прошёл, например, советский состав, эшелон, тут, передают – идёт немецкий, значит разбирайте железку, снимайте целую, эту самую, рельс, это ж длинущая, разбирайте, чтоб они пошли под откос. Папа говорит, «ты знаешь, сколько я пережил, вот только разобрали мы , только рельс этот сняли, нам говорят – идёт состав советский – быстро!” И, говорит, мы на двух болтах пропускали состав. Это представляете, что могло бы быть нам, мы бы давно б стояли б, говорит, под пулями. А когда везли, шли составы немецкие… Они остановят, другой раз, когда выбрасывали (ну, убивали ж били ж людей), они убивали на ходу и, говорит, сколько ”мы ж на волоске жили, потому что пистолеты и на нас и автоматы наставляли и мы стояли и молились: хоть бы они нас не убили.” В общем, тяжёлую жизнь прожил…»


Расказвае Любоў Антонаўна Шаўкун (1937 г. н.) з в. Паўлінава Баранавіцкага р-на Украіны, ў 1947г. пераехала ў Беларусь, з 1962г. – ў в. Лясная.
Запісаў студэнт 1 курса спецыяльнасці «Руская філалогія» Веслаў Сакалоўскі ў 2015 годзе.

Голод
«…А после войны голод какой! Я помню, это ж такое тяжёлое было положение после войны. Была на Украине, знаете, засуха… Мне было десять лет, вот мы уехали в 47 году уже сюда с Украины в Беларусь. Отец мой ездил, менял сюда какие вещи. В Киеве покупал тряпки, а сюда приезжал, менял на продукты. И забрал потом приехал нас, забрал меня и сестру уже забрал. В Снове мы жили, не далеко. Так вот знаете, во время этого… ой, не дай Бог. Отец у меня был бригадиром в колхозе (тогда ж колхозы ещё были после) и говорит… зарезали, в общем, лошадь ожеребилась и жеребёнка взяли зарезали и разделили между собой! Родители, матеря ели своих детей! Ни котов, ни собак – нигде ничего не было. Я только помню, как мы ходили вот, с сестрой, собирали эту гнилую картошку. Она после зимы, знаете, одна кожечка, и там крахмал этот. Мама намочит, а оно такое… вонючее, знаете, после это, гнилое это, ну, что? – Ели потому лебеду, акации – нигде акаций не было. Подъедали всю акацию. Вообще, было, конечно, тяжеловато. Лебеда такая вот тут растёт, а то – жёлтая такая, специально, наверно, как салат такой – так ели.

Акацию ели… Вообще, конечно, было… Отец уже говорит: «Уезжайте, потому что поумираете с голоду.» Я помню, женщина одна, ой, говорили потом, что она… Я пришла, – дружили подружки, малые ж дети были, сколько нам уже было… Сидит на печке она, эта маці. Такая, знаете что, как это, вот, её облик такой… как зверь какой. И на меня «Люба, Люба, праходзь, праходзь», – на меня. А видела, она такая… я быстрей оттуда удрала. Я говорю «А где… спросила… Кланя?» — её звать, девочка была. «Праходзь, праходзь…» — а я ходу… …Потом говорили, что она съела свою дочь! Да!»


Расказвае Аліна Якімаўна Турцэвіч (1941 г.н.) з в. Лясная
Запісаў студэнт 1 курса спецыяльнасці «Руская філалогія» Веслаў Сакалоўскі ў 2015 годзе.

И такие немцы были
“Однажды немцы приехали и гавораць: “Мамаша, сварите нам паёк.” Рис привезли, понимаете, тогда риса ж нигде не было. Рис привезли, и яшчэ там што-то привезли. Теперь рис купишь и есці дзеці асоба не хотят, правда? А мама сварыла на молоке этот рис и им… А мы… унюхали этот рис, понимаете, нам пахне… этый рис и мы просим, плакаць начали… А мама одно стесняется: всё ж таки они паёк свой привезли. А они зашли и говоряць: “Мамаша, зачэм плачуць эти дзеці?” А мама: “да это самое… что-то сваряцца.” ”Нет, мамаша, они, наверное, хочуць этого риса поесці!” А мама: «Да нет, не хоцят, вот молоко, я и вам сварыла рис на молоке.» «Нет, мамаша, пока вы их не покормите, мы есть не будем.» И мама чем-то им там… дала другого, своего чего-то, а они нам дали рис этот съесть. Тоже люди были неплохие… И печенье привозили, но як яны гавораць «мы такие люди как и вы» – нас заставляюць.

… Вот такие немцы были…”

Вусная народная творчасць ( 5 клас)

Аддзел адукацыі , спорту и турызму Віцебскага  райвыканкама ДУА “ Суражскі дзіцячы сад ­ сярэдняя школа імя  Героя Савецкага Саюза   М.П. Шмырова ” Падарожжа па краіне “ Вусная народная творчасць” Настаўнік  беларускай мовы і літаратуры Машканава Святлана Аляксандраўна 1 Тэма:  Падарожжа па краіне “Вусная народная творчасць” Мэты:  садзейнічаць   абагульненню і сістэматызацыі ведаў вучняў па тэме       “Вусная народная творчасць”; спрыяць  развіццю маўлення вучняў, папаўняць іх слоўнікавы запас; спрыяць выхаванню павагі да народнай спадчыны, пачуцця нацыянальнай годнасці і гонару за свой народ Форма:  урок – падарожжа Абсталяванне: падручнік, карткі з заданнямі, прэзентацыя Тып урока: абагульненне і сістэматызацыя ведаў Эпіграф: Ад прадзедаў спакон вякоў        Успомнім, што такое …( казка, Мне засталася спадчына,             прыказка, павер’і, прыкметы, Паміж сваіх і чужакоў                  легенды) Яна мне ласкай матчынай… Я. Купала “Спадчына”                              Этапы  ўрока: І. Арганізацыйна­матывацыйны момант Уступнае слова настаўніка: На дошцы запісаны словы Янкі Купалы з верша “Спадчына”.  ­ Пра   што мы сёння на ўроку будзем гаварыць? Што нам у спадчыну засталося ад прадзедаў? З   маленства   і   назаўжды   ўваходзіць   у   наша   жыццё   народная   паэзія.   Спачатку   нас прываблівае   мілагучная   калыханка,  пасля   мы  захапляемся  цікавымі  дзівоснымі   казкамі, здзіўляемся   мудрасці   і   паэтычнаму   хараству   прыказак,   прымавак   і   загадак.   З   легендаў паўстае перад намі мінулае нашага народа, роднай Беларусі. Вусная народная творчасць, як невычэрпная крыніца, сілкуе нашу мову і літаратуру, наша жыццё. Цудоўнаму народнаму мастацтву і майстэрству мы і прысвячаем сённяшні ўрок. ІІ.Этап актуалізацыі раней вывучанага 2 Падарожжа па станцыях: 1. Станцыя пытанняў Адкажыце на пытанні: 1)Якую іншую назву мае вусная народная творчасць? (фальклор) 2)Якія творы можна аднесці да фальклорных?     (міфы, легенды, паданні, казкі, песні, загадкі, прыказкі, прымаўкі, прыкметы і павер’і). 3)Хто быў аўтарам гэтых твораў?   (народ) 4)Што такое казка?     (Казка – вуснае мастацкае апавяданне з    элементамі выдумкі і фантазіі)        5)Што такое прыказка?  (Прыказка – гэта трапнае народнае выслоўе з    павучальным зместам) 6)Што такое павер’і?  (Павер’і – народныя выслоўі, у якіх людзі асвятлялі невядомы факт, грунтуючыся не на жыццёвым вопыце, а на выдумцы, фантазіі чалавека, часам нават на містыцы.) 7)Што   такое   прыкметы?  (Прыкметы   –   гэта   трапныя   народныя   выслоўі,   у   якіх выказваецца пэўны вынік, пацверджаны шматвяковым народным вопытам) 8)Што   такое   легенды?  (  Легенды   –   фальклорныя   фантастычныя   апавяданні, заснаваныя на паэтызацыі гістарычных падзей і ўслаўленні народных герояў) 2. Станцыя  казак    Пазнайце казку па эпізодзе: 1. “ Нічога не ўзяў Іван з сабой: ні грошай, ні хлеба. Толькі ўзяў трэцяе пяро, кій у рукі і ножык­сцізорык, той, якім лучынкі стругаў. І пайшоў пехатою залатога птаха шукаць” . ( “Залаты птах”) 2. “ – Ну , што: адгадалі мае загадкі? – пытаецца пан.  Багаты выйшаў наперад:  3 ­ Ды тут і адгадваць няма чаго: нікога і нічога на свеце няма сыцей за майго рабога парсучка, саладзей за ліпавы мёд ад маіх пчол і шпарчэй за майго гнедага жарабца”. (“Разумная дачка”) ­ 3. Аднавіце кампазіцыю казкі “ Залаты птах”, паставіўшы правільна нумары частак ( групавая форма работы)   А  Аж бачыць – ляціць да яблыні вялікі залаты птах.          1   Б  Прынёс Іван дзве жардзіны сукаватыя, апусціў у яму.     2   В  Цешыцца бацька з яблыкаў, і сыны цешацца.                   3   Г  Бачыць Іван – стаіць на беразе мора залаты палац.          4     Д     Адзін   хлопец   у   мяне   за   памочніка   быў,   дык   ён   і   наварыў   такіх   смачных   страў. 5              Е  Пабегла ваўчыха на высокую гару, дастала пляшачку жывой вады. 6 Адказы: 1 В 2 А 3 Б 4 Г 5 Е 6 Д   3. Станцыя загадак У народзе кажуць: загадка – розуму зарадка. Мы сёння з вамі паспрабуем выявіць, хто больш назіральны, кемлівы, хто ўмее лепш разважаць, думаць.    А.  1.Адзін гаворыць, абодва глядзяць ды абодва слухаюць.( язык, вочы, вушы)         2. Не рыба, а плыве, не конь, а ходзіць, не піла, а рэжа. (бабёр)         3. Вышэй за ўсіх стаіць, навокал глядзіць, люльку курыць.( комін)         4. Брат з братам цераз дарогу жывуць, адзін другога не бачаць. (вочы)         5.Пяцёра братоў,гадамі роўныя, а ростам розныя.( пальцы)   Б. Прымяркуйце адгадкі да загадак. Правядзіце адпаведныя лініі. 1. Без ног бяжыць, без вачэй глядзіць.                                    А  Дождж 2. Зялёная, а не луг, белая, а не снег.                                       Б  Вада 3. Ішоў даўгавяз – у сыру зямлю ўвяз.                                    В  Бяроза 4. Не хворая, а ўсё стогне.                                                         Г  Ноч 5. Прыйшла чорная карова, усіх людзей пабарола.                Д Свіння                                   Адказы:               1 Б 4 2 В               3 А               4 Д               5 Г 4. Станцыя фізкультхвілінкі Вось мая правая рука.( выцягваюць правую руку наперад) Вось мая левая рука.( выцягваюць левую руку наперад) Пасярэдзіне галава – ( круцяць галавой) Прыгожая, разумная.( гладзяць па галаве) Не падвядзі мяне. Злева – сябар, справа – сябар.( паварочваюцца налева, потым – направа) Давай з табою сябраваць. ( паціскаюць адзін аднаму рукі) І будзем разам прысядаць. ( прысядаюць) Мы з табою адпачылі. ( пацягваюцца) І да працы прыступілі. ( сядаюць на месца) 5. Станцыя прыказак  Завяршыце прыказкі, падабраўшы адпаведную канцоўку з падказак. Прыказкі  Адзін з сошкай… Адзін сыцее… Хто людзям не верыць… 1 . 2 . 3 . 4 . 5 . 6 . 7 . 8 . 9 Старасць слабая на ногі… Сон на заўтра адлажы… Хто не шануе чужога… Хто ў бядзе не быў… Без шчасця не будзе багацця… Сёння зробіш… Падказкі  А…дзесяць пацее. Б…а за грошы шчасця не купіш. В… той і свайго не мае. Г…а жыць вучыць. Д…той сабе веры не дасць. Е…а справу сёння зрабі. Ё…той   сапраўдных   прыяцелей   не мае. Ж…заўтра як знойдзеш. З…а сямёра з ложкай. 5 . 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.  – З  – А  – Д  – Ё  – Б  – Ж  – Е  – В  – Г 6. Станцыя прыкмет і павер’яў   Раскажыце, што будзе згодна з гэтымі прыкметамі адпаведна народным назіранням.  Сонца ў хмарку садзіцца ­ … ( будзе дождж.) 1. 2. Зорная купальская ноч –… (на добры ўраджай грыбоў.) 3. Бяроза дае многа соку – … (да мокрага лета.) 4. Увечары трашчаць конікі – …(на добрае надвор’е.) 5. Сей смела, калі ў садзе … (бела.) 6. Ноч без расы – … (дзень з дажджом.)                              7. Станцыя крыжаванкі 1 2 3 4 6 1. Плаваць не ўмее, а нырае  ў калодзеж. (вядро) 2. Вісіць на дрэве ліловая цукерка. (сліва) 3. Без яго лодка – як птушка без крыла. (вясло) 4. Вясной зелянее, восенню жаўцее. (дрэва) ІІІ. Кантрольна – рэфлексійны этап   Мы   з   вамі   праехалі   ўсе   станцыі,   выканалі   ўсе   заданні,   гаварылі   пра   нашу   спадчыну. Аўтарам   яе   з’яўляецца беларускі народ. Спадчына нам засталася, каб мы яе ведалі і бераглі.     Ці спадабаўся вам урок?      Ці хочацца вам яшчэ калі­небудзь пабываць на падобным уроку?      Адлюструйце свой настрой .  IV.  Дамашняе заданне (на выбар) 1. Намаляваць любімага героя казкі.  ( 5­ 6 балаў) 2. Падабраць   і   запісаць   у   сшыткі   некалькі   прыказак,   у   якіх   высмей­           ваецца гультайства і лянота. (7 – 8 балаў) 3. Знайсці матэрыял пра ўтварэнне назвы “ Сураж”. ( 9 – 10 балаў) 7 Картка №1   1 Аж бачыць – ляціць да яблыні вялікі залаты птах.   2 Прынёс Іван дзве жардзіны сукаватыя, апусціў у яму.   3 Цешыцца бацька з яблыкаў, і сыны цешацца.   4 Бачыць Іван – стаіць на беразе мора залаты палац.   5  Адзін хлопец у мяне за памочніка быў, дык ён і наварыў такіх смачных страў.   6 Пабегла ваўчыха на высокую гару, дастала пляшачку жывой вады.                                  Картка №2 1. Без ног бяжыць, без вачэй глядзіць.                                    А  Дождж 2. Зялёная, а не луг, белая, а не снег.                                       Б  Вада 3. Ішоў даўгавяз – у сыру зямлю ўвяз.                                    В  Бяроза 4. Не хворая, а ўсё стогне.                                                         Г  Ноч      5. Прыйшла чорная карова, усіх людзей пабарола.                Д  Свіння                                 Картка №3 Прыказкі  Адзін з сошкай… Адзін сыцее… Падказкі  А…дзесяць пацее. Б…а за грошы шчасця не купіш. Хто людзям не верыць… В… той і свайго не мае. Хто ў бядзе не быў… Г…а жыць вучыць. Без шчасця не будзе багацця… Д…той сабе веры не дасць. Сёння зробіш… Е…а справу сёння зрабі. 1 . 2 . 3 . 4 . 5 . 6 . 8 Сон на заўтра адлажы… Хто не шануе чужога… Ё…той   сапраўдных   прыяцелей   не мае. Ж…заўтра як знойдзеш. Старасць слабая на ногі… З…а сямёра з ложкай. 7 . 8 . 9 .                                Картка №4 1. Сонца ў хмарку садзіцца ­ …  2. Зорная купальская ноч –…  3. Бяроза дае многа соку – …  4. Увечары трашчаць конікі – … 5. Сей смела, калі ў садзе …  6. Ноч без расы – …                                      Картка №5 1 2 3 4 1. Плаваць не ўмее, а нырае  ў калодзеж.  2. Вісіць на дрэве ліловая цукерка.  3. Без яго лодка – як птушка без крыла.  9 4. Вясной зелянее, восенню жаўцее.  10 Аналіз урока беларускай  мовы  ў 5 класе па тэме “ Вусная народная творчасць” Настаўнік    Машканава С.А. Урок  з’яўляецца апошнім у раздзеле падручніка “За смугою стагоддзяў” па тэме “ Вусная народная   творчасць”.   Пастаўленыя   мэты   адпавядалі   тэме,   праграме.   Навучанне ажыццяўлялася ў дыялогу, выкарыстоўвалася форма ўрока – падарожжа. Актыўнасць і самастойнасць  мыслення  вучняў  дасягалася   з  дапамогай  сістэмы  пытанняў,  практычнай дзейнасці.    Вучэбны   матэрыял   быў   даступным   –   адпавядаў   псіхолага   –   педагагічным   і ўзроставым   асаблівасцям   навучэнцаў.   На   этапе   актуалізацыі   тэарэтычных   ведаў выкарыстоўваўся рэпрадуктыўны метад, што дазволіла  праверыць веданне тэрмінаў (казка, легенда, прыказка, прыкметы, павер’і). На этапе замацавання быў выкарыстаны практычны метад , што скіроўвала матэрыял на сувязь з жыццём, разуменню значнасці сувязі тэорыі з практыкай.  Мультымедыйная суправаджэнне ўрока дазволіла зрабіць яго эмацыйным і не стамляльным для вучняў, што значна павысіла пазнавальную цікавасць   і спрыяла развіццю мыслення і памяці. На этапе актуалізацыі ведаў вучняў выкарыстоўвалася групавая форма навучання.   Спецыфіка класа ўлічвалася праз працу ў групе. У групах ствараліся ўмовы для такой арганізацыі   ўзаемадзеяння,   якія   дазвалялі   выхоўваць   пачуццё   адказнасці   за   прынятае рашэнне. З   мэтай   абагульнення   тэмы   ўрока   былі   арганізаваны   розныя   віды   самастойнай   работы навучэнцаў: узнаўляльныя, творчыя. Вынік   працы   адпавядаў   пастаўленай   мэце   ўрока.   Вынікі   ўрока   былі   падведзены навучэнцамі, добразычлівай прынцыповай ацэнкі дзейнасці адзін аднаго.Выкарыстоўваліся выхаваўчыя   магчымасці   славеснай   ацэнкі   і   бальнай   адзнакі   .   Ствараліся   ўмовы   для самастойнай дзейнасці вучняў па замацаванні атрыманых ведаў, развіцця творчасці.  Пры вызначэнні аб’ёму і зместу дамашняга задання арганізавана дзейнасць навучэнцаў па самастойным вызначэнні працы, якую кожнаму трэба выканаць індывідуальна. Рэфлексія стварала спрыяльны эмацыйны клімат , што выявілася ў атмасферы ўзаемнай павагі, садзейнічала развіццю разумовых здольнасцей. 1 1

вусная гісторыя нацысцкага генацыду ў Беларусі» » MAKEOUT — Журнал про гендер и сексуальность

18 чэрвеня (субота) а 18:30 у прасторы «ЦЭХ» (вул. Кастрычніцкая, 16) у межах праекта ECLAB_Интэракцыя нямецка-амерыканская даследчыца Аніка Вальке прэзентуе сваё даследаванне і кнігу «Піянеры і партызаны: вусная гісторыя нацысцкага генацыду ў Беларусі» («Pioneers and Partisans: An Oral History of Nazi Genocide in Belorussia», Oxford University Press, 2015).


Аніка Вальке – гістарыня, дацэнтка універсітэта ім. Вашынгтона ў Сэйнт-Луісе (ЗША). Навуковыя інтарэсы: гісторыя і памяць пра Другую сусветную вайну, Халакост і нацысцкі генацыд, гендарныя і ўзроставыя аспекты выжывання ў экстрэмальнай сітуацыі, міграцыя, метадалогія вуснай гісторыі. У 2015 г. Асацыяцыя жанчын у славянскіх даследаваннях узнагародзіла яе прэміяй Heldt Prize за найлепшы артыкул.

Аніка Вальке пра сваю апошнюю кнігу:
«У маёй кнізе аналізуецца, як першае пакаленне савецкіх габрэяў адчула на сабе нацыянал-сацыялісцкі генацыд, і як тыя, хто перажылі яго, успамінаюць пра гэта ў новым сацыяльным кантэксце. Абапіраючыся на вусныя гісторыі, відэа сведак генацыду і ўспаміны, сабраныя ў былым СССР, я паказваю, як маладыя савецкія габрэі змагаліся за выжыванне, і што іх памяць была сфармавана міжэтнічнымі адносінамі ў кантэксце акупацыі, нямецкай палітыкі знішчэння і савецкіх намаганняў для канструявання патрыятычнага адзінства савецкага народа»
Чытаць падрабязней (па-ангельску)

Таксама прапануем вам паглядзець, пачытаць і паслухаць лекцыю Анікі Вальке, прачытаную ў Брэсце (на рускай мове): «Ніхто не ведаў пра маё існаванне: маладыя савецкія габрэі ў гісторыі і памяці нацысцкага генацыду»


Пасля прэзентацыі адбудзецца дыскусія.
Мадэратар – Аляксей Братачкін, кіраўнік канцэнтрацыі «Публічная гісторыя»

Уваход вольны!
Далучайцеся да мерапрыемства ў Facebook

Партнёры праекта: прастора «ЦЭХ», адукацыйны партал Адукацыя.Інфо, праект MAKEOUT, культурная кампанія «Будзьма беларусамі!», ОДБ Брусель, Агенцтва сацыяльных навін, часопіс аб рэкламе Marketing.by, платформа перфарматыўных практык «Зерне», партал Relax.by, Лофт Праект «Балкі», Галерэя «Ў», кафэ «Культура», бар «Хуліган»

фота на вокладцы © presse.uni-oldenburg.de

Федар Янковский (21 сентября 1918 — 13 ноября 1989), белорусский писатель, прозаик, ученый-лингвист

Задний план

Он родился в крестьянской семье.

Образование

Окончил педагогический техникум в Рагачёве, филологический факультет Белорусского государственного университета (1972).Преподавал в Бунцавицкой школе (1936-1939), одновременно учился в педагогическом институте в Минске, который окончил в 1939 году.

Карьера

Ветеран Великой Отечественной войны. Он руководил разведкой отряда «Грозный» («Грозный»), действовавшего под Минском. Был ранен. После освобождения Беларуси от фашистских захватчиков Ф. Янковский вернулся на родину и два года работал секретарем редакции газеты «Социалистическая страна».Также он преподавал в Глуской средней школе. После окончания филологического отделения педагогического института

в Гродно в 1948 году работал учителем белорусского языка и литературы в средней школе села Радашковичи (1948-1951). В 1954 году окончил аспирантуру. С 1953 г. здесь работал учителем белорусского языка Ф. Янковский. С 1983 года он был профессором кафедры лингвистики этого института. Награжден орденом Отечественной войны I степени, орденом Красной Звезды, почетной грамотой и рядом медалей.

Его первые публикации датированы 1936 годом. Он заложил основы белорусской фразеологии и ортоэпии (его произведение «Белорусские народные поговорки, пословицы» — фактически первое собрание белорусских народных поговорок и пословиц). Он является автором «Словаря диалекта» («Дьялектный слоуник»), «Белорусского литературного произношения» («Белорусское литаратурное вымауленне»), «Народных изречений и афоризмов» («Крылатыя слова и афаризмы»), «Белорусских поговорок, пословиц, фразеологизмы »« Белорусские слова, прымауки, фразеологизмы »,« Устная речь и выразительное чтение »,« Вусная мова и выразнае читанне ».Позже в зрелом возрасте вышли его книги «Останься на часок», «Припинися на часину», «Иконы» («Абразки»). Его работы в основном документальные.

Есть еще книги, посвященные подвигу народа в Великой Отечественной войне, например, «Радость и боль». Он создал «Клуб живого слова» («Клуб живога слова») и стал его руководителем. Он был исследователем родного языка, собирателем фольклора.

Круглы стол «Новые статьи по анализу мінулага и гистарычнага мыслення»

20 верасня 2016 в межах «Тыдня беларускага мыслення» адбыўся кругосветка столика «Адбыўся кругосветки столицы » Новые сообщения аналитики «.Яго арганізатарамі сталі Беларускі Архіў Вуснай Гісторыі и Гістарычная майстэрня імя Леаніда Левіна. Да размовы былі запрошаныя адмысловыя эксперты абедзвюх арганізацый: Аляксандр Далгоўскі (PhD), Вольга Иванова (к.г.н.), Ирына Кашталян (PhD), Андрэй Мастыка (магістр). Мадэравала мерапрыемства к.г.н., выкладчык БДУ Ірына Махоўская.

Асноўнымі абмяркоўваемым пытаннямі сталі праблемы ключэння вуснагістарычных крыніц у навуковы зварот и інтэграцыі вынікаў расследование і праекта в галіне устной истории ў публічны дыскурс.Пасля выступаў эксперта, якія выказалі меркаванне па вышэйзгаданых тэмах и прэзентавалі вынікі сваёй навуковай и архіўнай працы ў гэтай галіне, прайшла агульная дыскусія.

Атрымалася плённая размова, якая пакінула пазітыўнае ражанне ад наяўных ужо дасягненняў в сфере вуснай гісторыі ў Беларусі, якая падала развівацца ў насаткова нядаўна. Афармляюцца адмысловы архівы, з’яляюцца публикации, вват манаграфии с выкарыстаннем гэтага метада. Сярод гісторыкаў, якія займаюцца ХХ стагоддзем, паступова расце разуменне неабходнасці звяртання ў сваёй працы да ўспамінаў сведак, як важнай крыніцы для отслеживания траўматычных тэмэм.Аднак пакуль асноўнае выкарыстанне палягае толькі ў дадаванні ўрыўкаў з інтэрв’ю як ілюстрацый прыкладаў. У нас фактычна адсутнічаюць сур’ёзныя навуковыя працы, якія бяруць у якасці асноўных архіўных крыніц успаміны, с аналізам і крытычным асэнсаваннем и внутренними структурами.

Спецыфічная сітуацыя склалася ў дачынені да устная история с боку афіцыйнай навукі, якая фактычна яе ігнаруе. У гэтай сферы працуюць адзінкавыя гісторыкі без падтрымкі афіцыйных беларускіх навуковых інстытуцый.Ёсць спадзяванне, где часам сітуацыя зменіцца и будзе лічвацца міжнародны вопыт у гэтай галіне.

Публікацыі па гісторыі Беларусі з выкарыстаннем вуснагістарычнага метаду час ад часу выходзяць за мяжой, але, на жаль, істотнай перашкодай на шляху да іх беларускага чытача застацца моўны бар’ер. Ёсць надзея на маладом пакаленне гисторыкакое, якое гатовае вучыцца и эксперыментаваць, хаця и застаюцца пытанні як правільна арганізоўваць міждысцыплінарныя даследаваннная историческая справка, яківнарнарная даследаваннная историческая справка, яківнарнарная даследаваннайнайційній аналитичній аналитикой, якобы

Прысутныя на круглым стале падымалі и абмяркоўвалі безліч пытанняў:

Дзе заканчивацца вусная история, а пачынаецца сацыялогія?

Каго са сведкаў больш актуальна запісваць, каб актуалізаваць інтарэс да накірунка ў грамадстве? Як у межах вуснагістарычных праектаў стварыць прадукт важны для грамадства, а не толькі для навукі?

Ці можна «пераламіць» нежаданне гісторыкаў працаваць с успамінамі, сабранымі иншымі, і дзяліцца назапашаным?

Ці трэба исці шляху «камерцыялізацыі» вуснай истории з тым, каб яна стала больш прывабнай для большасці?

Як пераадолець страх рэспандэнта перад наступленияі сказанага?

Што рабіць с разрешёнными архивами, якія збіраліся не па метадалогіі? І інш.

Нягледзячы на ​​тое, што заразные части хутчэй працэс назапашвання архіўных вуснагістарычных матэры у параўнанні с колькасцю навуковых прац на іхнанні, існаванне першів вуснагівнії містістаріва язнівістаріві я. З улікам часавых выдатчиков, якія эканомяцца для следящего ства стваральнікамі такіх сховішчаў, есць спадзяванне, што гэта натхніць навукоўцаў хаця б на пошукія новых ракурсаў сваіх тэм. Але актуальнай застаецца праблема, што для начала исследования в многіх тэмах часта не факте факталогіі, маючы якую можна далей вывучаць пэўныя падзеі и з’явы праз прызмумулення простых людзей.І на распрацоку яе таксама патрэбен час. Займитесь исследованием истории болезни, допроса не будет.

Для раскрытия устной истории в Беларусі важны высшие книги не только истории, а его этнография и другие спецыяліста, хто гаты записки сведенні людзей па важных тэмах с захаваннем асноўных метадалагных падших.І дыскусія падчас мерапрыемства паказала, што цікавасць да гэтага ёсць ува ўсіх згаданых бакоў. Трэба чакаць далейшага назапашвання вуснагістарычных матэры играла і новые цікавых праектаў па іх іх інтэрпрэтацыі, и таксама падобных гэтаму кругламу сталу сустрэч, калі не Хабызякавыя да стіціцісія підія ії і

Круглы стол «Вусная гісторыя ў працы дакументалістаў і журналістаў»

Інтэрнэт-праект «Беларускі архіў вуснай гісторыі» запрашае прыняць удзел в круглым стале «Вусная гісторыя ў працы дакуалістаў і журналістаў: праблемы і перспективы», які адбудзэрца 17

Мэта мерапрыемства: даць магчымасць журналістам и вусным гісторыкам абмяцца вопытам працы са сведкамі часу, абмеркаваць перспективы супрацоўніцтва.

Журналісты и дакументалісты части працуюць из асобамі сталага веку, нярэдка выключным суразмоўцамі, відавочцамі важные падзей ХХ стагоддзя. Імі збіраецца канкрэтны матэрыял для тэматычных артыкула, фільмаў і г.д. Што адбываецца з гэтым матэрыялам пасля? Якія захады можна зрабіць, каб каштоўная інфармацыя ад сведкаў, якія нямоўльна сыходзяць, была захавана для будучых пакаленняў?

БАВГ існу с 2011 года имеет адзінный у Беларусі ўнікальный сховішчам вусных успеваемых паспортов Беларусі, якія можна паслухаць и пабачыць онлайн, пазнаёміціцій транскінтэкя’й.На партале працуе тэматычны, храналагічны, імянны и геаграфічны пошук, якія дазваляюць хутка шукаць неабходную інфармацыю. Таксама каманда распрацоўвае розныя актуальна тэматычныя накірункі, па выніках якіх ствараюцца рубрыкі, напоўненыя разнастайным ілюстратыўным матэрыя.

Мы хаці б наладзіць дыялог з вамі, бо займаемся падобным зборам матэрыялу, хаця і выкарыстоўваем сваю метадалогію. Таму запрашаем паўдзельнічаць в круглым стале, каб з аднаго боку распавесці пра нашыя матэрыялы, якія прація б быць вам карысным, с другога — даведацца праццы спамінаў і прація палитры спамінаў і прація палитра спамінаў і прація палитра спамінаў і прація палитра спамінаў і прація палитруя, унтіктічкія пімікічній літкі.Давайце абмяняемся досьведам. Высветлім, чым адрозніваецца праца журналіста ад працы вуснага гісторыка, абмяркуем наша магчымае супрацоўніцтва.

Удзельнікі ад БАВГ — навуковы кіраўнік, доктар гістарычных навук Алесь Смалянчук, каардынатар праекта Ирына Кашталян, кіраўнік архіва Вольга Іванова, аператар і адмінінітнітрік Вольга Цадко.

Іншагароднім будуць аплочаны праезд і пры неабходнасці прадастаўлены начлег.

Заяўкі падавайце на [email protected] да 20 чэрвеня. Пра канкрэтнае месца правядзення будзе паведамлена дадаткова.

Вусная народная творчасть-наша спадчына | Свіцязянский край

За шматлікія стагоддзі сваёй гераічнай гісторыі наши таленавіты народ стварыў найбагацейшую духоўную спадчыну — безліч цудоўных міфаў, легенд, казак, песня’казказак. Гэтыя творы вусна (паколькі яшчэ не было пісьмовай літаратуры) перадаваліся з пакалення ў пакаленне.Кожны, хто расказваў легенду, казку ці спяваў песню, необычайно забывай у змесце или свядома змяня, дадаваў сваё, фантазіраваў, прыдумляў. З цягам часу імя першага аўтара забывалася и вусныя творы станавіліся калектыўнымі. Таму мы зараз гаворым, што аўтар нашага духоўнага нацыянальнага багацця — народ. Вусную народную творчасць яшчэ называюць ф а л ь к л о р а м, што ў перакладзе з англійскай мовы азначае «народная мудрасць».

Фальклор выступае як «адзин з відаў народнага мастацтва, які адлюстроўвае рэальнасць у вобразах, створаных пры дапамозе паэтычнага слова».У фальклоры адлюстраваліся и аформіліся старажытныя вераванні людзей, звязаны с уяленнямі пра непарыную чалавека с прыродай, продкамі, са светамасція, са таксама пра-магчымасць узаемаднімінатураі. Вусная народная творчасць дае багаты матэрыял для вывучэння традыцыйнай народная культура і асаблівасцей нацыянальнага менталітэту. Фальклорныя творы былі цесна звязаны са штодзённым жыццём чалавека. Яны ўвабралі ў сябе веды, вопыт многіх пакаленняў беларусаў, іх назіранні за навакольным светам, роздум пра месца ў ім чалавека.У фальклоры ўвасоблены духоўныя памкненні и спадзяванні нашых продка. Таму вусную народную творчасць лічаць паэтычнай гісторыяй народа. У старажытнасці вусная народная творчасць была непарыўна звязана з іншымі відамі мастацтва: песнямі, танцамі, народнымі гульнямі, святамі и відовішчамі. Нацыянальны фальклор и сёння жывіць творчасць беларускіх пісьменнікаў сваімі сюжэтамі и вобразамі.

Беларускі фальклор — найбагацейшы ў Еўропе. У их особого шырока и поўна адбіліся рысы міфалагічнага светапогляду нашага, асаблівасці яго жыцця ў старажытнасці, асўныя рысы нацыянальнага характару.

Замест крымінальнай справы — вусная вымова | Дзедзіч

Пракуратура Быхаўскага раёна адмовілася ўзбуджаць крымінальная справу на міліцыянта Віталя Вашчылы за падробку дакументаў и сфабрыкаваную справу на мірнага жыхара .

Яу паведамляе Праваабарончы цэнтр «Вясна», Пракуратура Быхаўскага раёна адмовілася ўзбуджаць крымінальная справу ў дачыненні да міліцыянера Віталя Вашчылы, які да

Нагадаем, што дачыненні да Аляксандра Шачанк і была заведзена адміністрацыйная правая нібыта для збіццё ягонай суседкі Кацярыны Лашковай . Падчас судовага разбіральніцтва стала вядер, што ў матэрыялах справы адсутнічае заява пацярпелай, а пратакол аб адміністрацыйным правомпарушэнні і пратаколы апытання Аляксандра Шанкіоніон Шробіяго ж. Суд спыніў справу з-за адсутнасці заявы пацярпелай.

Пасля выяўленых махлярств, зробленых супрацоўнікам міліцыі Віталём Вашчылай, Аляксандр Шачанок накіраваў скаргі ў абласную міліцыю и пракуратуру.
У адказе, атрыманым з пракуратуры, прызнаецца таго, што па выніках экспертовзы ўстаноўлена, што подписки пад пратаколамі апытанняў не з’яўляюцца подпісамі Аляксандра Шачанкалісамі ‑ ‑ ‑ Вашчылай .

Паводле пракуратуры, вырашыць пытанне аб тым, кім зроблены подпісы и запіс «З маіх словаў запісана дакладна, зачытана ўслых » Вашчылам ці некім іншым — не ўяўымляцца магчым.
Тым часам міліцыянт Вашчыла стаіць на сваім — подпісы пад пратаколамі сапраўдныя, а почтовый сказіўся з-за таго, што Алякснадр Шачанок и яго жонка падпісваліся стоячы, нручна трымаю.

Пракуратура станавіла, што міліцыянт ітараній Вашчыла парушыў нормы Працэсуальна-выканаўчага кодэкса аб адмінітрації правапапарушэннях і прыцягнітрації правапапарушэннях і прыцягнуты да адцыытайнацінарінах і прыцягнітрації правапапарушэннях і прыцягнуты да адцыытайнацінарінаріна, да адсітаціянарінаріна, да адцы ісітацінарінанас, адсіта інарінаріна

Паводле адказа из Быхаўскага РАУ С, была праведзена праверка пералічаных Аляксандрам Шачанком фактаў. За неправамернае складанне на Аляксандра Шачанка пратакола аб адміністрацыйным правомпарушэнні Віталю Вашчылу абвешчана вусная вымова. Станавіць, ці сапраўды міліцыянт падрабіў подпісы Аляксандра Шачанка і Кацярыны Шведавай , зноў аказалася немагчыма. Дадзенае заключэнне, гаворыцца ў адказе, грунтуецца на выніках эксперта, які праводзіў экспертызу почырка прадастаўленых яму матэрыяла справы.

Праваабаронца Барыс Бухель адзначае, што адказы за пракуратуры і міліцыі выклікаюць толькі крывую ухмылку и нагадваюць дзіцячы лепет.

«Відавочна, што падробленыя запісы и подпісы зроблены с ведама і ў прысутнасці ўчастковага міліцыянта Віталя Вашчылы». Таму неўстанавіць, хто падрабіў подпісы немагчыма. Як тады міліцыя праводзіць расследование сапрадных крымінальных и адміністрацыйных справаў. Адказы міліцыі и пракуратуры, якім чынам праводзілася разбіральніцтва па скарзе Аляксандра Шачанкі, даюць падставу думаць, што ніякага ўнутранага расследования не было.Адказы з’яўляюцца банальнай адпіскай и пакрываннем свайго супрацоўніка ”, — гаворыць Барыс Бухель .

З адказамі абласной міліцыі и пракуратуры Аляксандр Шачанок не пригоден в мае намеренно высвятліць усе акалічнасці дадзенай справы. З гэтай мэтай ён запісася на прыём да намесніка начальніка Магілёўскага аблвыканкаму УУС. Таксама ён збіраеца спагнаць маральную і матэрыльную шкоду незаконныя дзеянні супрацінікаў міліцыі и абкардзіць адмовуа ўзбуджэнстрайні адмовы збуджэнні крыміна збуджэнні крыміна справы дачінініні дачінініні дачінінінні крымские справки дачінаціні дачінініні

Паводле Праваабарончага центра «Вясна»

Милиционер

Микола, kuris pasakojo apie Vaitiul’io malūn.

Mikola, kuris pasakojo apie Vaitiul’io malūną.

(фото из истории)

Man tada buvo septineri, kai nutiko visa ta istorija. Gyveno čia toks Vaitiul’is ir turėjo malūną bei nemažą ūkį. Kartą jis paėmes paskolą iš banko pasistatė vandens malūną. Netoliese buvo dar du malūnai, bet darbo pakako visiems, kadangi dar kitas malūnas buvo tik už dvidešimties kilometrų.

Вайтул’ио шеймына буво гауси, дви дукрос, выресне Хелена яу буво иштекейси, о кита дар мокеси Смургайнис, о трис янесни бернюкай, мано бендраамжяй. Mes labai draugavome visi. Tėvas ir visa mūsų šeimyna dirbome pas jį. Tėvas prie malūno padėdavęs darbus nudirbti, o aš piemenėlis ėjau ketvirtą ryto karvučių ginti laukan. Buvau pas juos kaip savas, dėl ko visą šią istoriją ir žinau smulkiai.

Atėjo 1939metai. Su jais atėjo ir Bolševikai. Pamenu ėjome ant kelio pažiūrėti į juos.Jie važiavo ant vežimų, susėde po kelis, brezentiniais maišais ir ginklu ant peties. Arkliai atrodė varganai, neprižiūrėti ir matėsi jų šonkauliai. Taip atėjo Soviet valdžia į mūsų kraštus. Vėliau kaime atsirado tokių, kurie vaiksčiojo su raudonu raisčiu ant rankos po kaimą ir skelbė Taryb valdžią. Mes juos vadinome «basota». Тай токие тингиняй, курье ненорэйо дирбти, о кас дирбо, павалгыт ир апсиренгти тикрай гальеджо. Tad visus geriau gyvenančius pavadino ponais ir liaudies priešais. Юос Рейкия «išbuožinti», kitaip tariant valgyti jiem norėjosi, tad jie plėšė prisidengdami naująją valdžia.Susirinkdave po 10-15 žmonių ir važiuodavę vežimais pas geriau gyvenančius. Įlėks į namą ir neša kas ką randa. Kas kumpį, kas kiaušinių, kiti karvę ar arklį išsivesdavęs. Taip vyko svieto lyginimas.

lt.wikipedia.org/wiki/Buo%C5%BE%C4%97_%28valstietis%29 …

Ypač agresyvūs buvo vyrai iš Sivicos kaimo. Ne sykį jie buvo atvyke ir pas malūninką Vaitiul’į. Bet kaimiečiai juos apgindavę. Kadangi jie buvo geri žmonės, duodavo darbo. Kam reikėjo už jį mokėje maistu ar pinigais.Vaitiulio pati mato, kad vistiek tvarkos nebus sako kaimynams: jei atvažiuos plėšti, geriau jau imkite mūsų turtą, nes kas žino, gal gyvenime dar prireiks jūsų pagalbos.

Atėjo lemtingas ruduo. Sykį naktį kažkas užpuolė ir išpjovė visą malūninko šeimyną. Каданги, йокио триукшмо небуво, įtariama, jog tai galėjo būti savi, o šeimininkas pats jiems atidares duris. Jį radodo nudurtą vokiško šautuvo durklu tiesiai širdin. Vyresnysis sūnus ir antras malūninikas miegojo ant šieno.Jie ir pranešė apie nelaimę. Išpjovė visus. Šeimininkę, tarnaitę, mergaites, mano draugus su kuriais žaidžiau dienų dienas. Kai aš nulėkiau, pamačiau visas grindis užlietas kraujų, o mažiausiąjį perpjautu kaklu gulinti ant nugaros. Ir tai toje vietoje kur pas juos kabėjo ikonos, degė ugnelė, o šonuose stovėjo du aukšti vazonai su fikusais. Namuose buvo išversta viskas aukštyn kojomis, lyg kažko ieškota. Kaime lyg šiol kalbama, jog ieškota aukso arba pinigų.

Видео rašas: kraj.by/belarus/blog/leskiec/vusnaya-gistoriya-mikalay-shcha…/


Фарш С Макаронами В Духовке

Простой способ как приготовить макароны с фаршем и сыром. В основном для приготовления макаронных гнезд используют фарш это может говяжий свиной куриный или же смешанный как в данном рецепте но иногда готовят и с обычным мелко порубленным мясом.

Рецепт Блюда Запеканка Из Макарон С Фаршем В Духовке Общет

Макароны с сыром в духовке быстрые и простые рецепты для дома на любой вкус.

Фарш с макаронами в духовке . Изменение порций персональная кулинарная книга подсчет калорий пошаговые фото поиск по ингредиентам. Все знакомые макароны и фарш могут составить прекрасную пару и сытно накормить всех если вы. Как приготовить макароны с мясом в духовке вкусно.

Выпекать в духовке при температуре 180 градусов до золотистой корочки не менее 20 мин. Перед подачей украшаем рубленной зеленью. Калорийность блюда и состав.

Вкусная запеканка из макарон получает с фаршем в духовке и даже в мультиварке. Фарш с макаронами бутон к макаронам по флотски лазанья или запеканка отлично подходит для семейного ужина. Удивите семью приготовив на ужин не совсем обычное блюдо.

Отзывы время готовности калории супер поиск личная кк. Макароны запеченные в духовке с мясным фаршем и помидорами в яичной заливке вот такое замечательное блюдо из макарон можно приготовить при минимальных.Если вы любите макароны.

Макароны с фаршем в духовке 24 пошаговых рецепта с фото. В духовке фарш с макаронами. Запеченные в духовке это необычное блюдо из макарон.

Мясная запеканка с макаронами и фаршем в духовке готовой. Готовить ее надо с сыром яйцами можно добавить помидоры. Макароны с фаршем и сыром в духовке пошаговый рецепт.

Как Приготовить Макароны В Духовке С Фаршем

Макароны С Мясом И Сыром Запеченные В Духовке Пошаговый Рецепт С Фото

Запеканка Из Макарон С Сыром В Духовке Пошаговый Рецепт Бистро I Простейтро Осьептум Быстро I Prostro С Фото Пошагово 1000 Меню

Запеканка С Фаршем И Макаронами

Запеканка Из Макарон С Фаршем В Духовке Кулинарные рецепты S Фото

Фаршированные Ракушки Из Макарон С Фаршем В Духовке

С Фаршем В Духовке Посонье

Дуговка

Дуговка Сынга

Сыворотка Макарон 5 Запеканка Из Макарон С Фаршем В Духовке Youtube

Макароны С Фаршем В Духовке Рецепты От Шефмаркет

Как Приготовить Макароны Запеченные С Сыром I Фаршем В Духовке Макароны От 1001 Еда

Макароны По Флотски Рецепт С Фаршем

Макароны С Фаршем В Духовке Рецепт С Фото С Сыром

Макароны Фаршированные Фаршем И Сыром В Духовке Пошаговый рецепт 9000 Духовный Рецепт С 9000 Дуговке Пошаговый рецепт 4 Рецепты С Фото На Русфуд Ком 49 Рецептов

Запеканка С Фаршем И Макаронами В Духовке Рецепт С Фото

Макароны Со Свининой 5 Рецептов На Сковороде IV Духовке

Макароны Гнезда С Фаршем В Духовке Сапэзарсепт

Макароны Гнезда С Фаршем В Духовке Рецепт

С Фото

Запеканка Макароны С Фаршем В Духовке

Макароны С Фаршем И Сыром Youtube

Ракушки С Фаршем Пошаговый рецепт С Фото Автор рецепта Александр Директор Cookpad В Кулинар nom Otpuske Cookpad

Мясная Запеканка С Макаронами В Духовке Под Соусом Бешамель

.

Вам может понравится

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *